Sự hình thành tinh thể urat ở bệnh gout và cách điều trị

Gout là bệnh lý viêm khớp khá phổ biến hiện nay với biểu hiện đặc trưng là sưng đau khớp dữ dội. Nguyên nhân trực tiếp gây ra gout là do sự lắng đọng tinh thể urat tại khớp. Vậy tinh thể urat là gì? Làm cách nào để loại bỏ chúng? Câu trả lời sẽ có trong bài viết sau.

Nguyên nhân gây lắng đọng tinh thể urat ở người bệnh gout là gì?

Tinh thể urat hình thành do sự dư thừa acid uric trong cơ thể. Thông thường, muối urat tồn tại dưới dạng hòa tan và được đào thải ra ngoài qua đường tiết niệu. Tuy nhiên, khi nồng độ muối urat trong máu tăng cao, các phân tử muối sẽ kết tinh lại và tạo thành tinh thể urat có dạng hình kim. Tinh thể muối urat có xu hướng lắng đọng ở các khớp và gây đau nhức, sưng tấy. Ngoài ra, chúng còn có thể lắng đọng tại tim, thận, mạch máu... và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như suy thận, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim...

Ngoài nguyên nhân chính là do sự dư thừa acid uric trong máu thì còn có một số yếu tố tác động làm hình thành tinh thể urat như:

Nhiệt độ thấp và môi trường acid

• Muối urat thường được hòa tan ở 37°C, do đó, nếu nhiệt độ cơ thể xuống thấp, muối urat sẽ càng dễ kết tinh. Chính vì vậy, những con đau gout thường xuất hiện nhiều về đêm và sáng sớm, đặc biệt là trong mùa lạnh.
• Tương tự như nhiệt độ, pH máu cũng tác động đến quá trình hình thành tinh thể urat. Thông thường, pH máu dao động trong khoảng từ 7,35 - 7,45. Do đó, nếu pH < 5 và nồng độ acid uric trong khoảng 390-900m/L thì muối urat sẽ khó tan hơn và kết tinh lại với nhau.

Tuổi tác, giới tính và di truyền

• Theo thống kê, tỷ lệ hình thành tinh thể urat xảy ra ít hơn ở người trẻ tuổi. Từ 50 tuổi trở lên, chức năng thận dần yếu đi, khả năng đào thải của thận giảm làm tăng lượng acid uric trong máu. Điều này làm tăng khả năng hình thành tinh thể urat.
• Nguy cơ tăng acid uric máu ở nam giới cao hơn nhiều so với nữ giới. Do đó, tỷ lệ xuất hiện tinh thể urat ở nam cũng cao hơn, chiếm đến 90% trên tổng số người gặp phải tình trạng này. Đối với phụ nữ, tỷ lệ này tăng khi bước vào độ tuổi mãn kinh. 
• Yếu tố gen di truyền chiếm tỷ lệ rất nhỏ, nguyên nhân là do gen bị “lỗi” và làm biến đổi các enzyme cần thiết cho quá trình chuyển hóa nhân purin. Điều này acid uric máu tăng lên và làm tăng nguy cơ hình thành tinh thể urat.

Tinh thể urat thường xuất hiện ở nam giới nhiều hơn nữ giới

Bệnh lý nền

Người gặp phải một số bệnh lý như hội chứng chuyển hóa, tăng insulin máu, kháng insulin, suy thận… cũng có nguy cơ tăng acid uric máu và hình thành tinh thể urat. Một số yếu tố nguy cơ khác cũng làm tăng khả năng hình thành tinh thể urat như cao huyết áp, béo phì… Do đó, người bệnh nên đi thăm khám sức khỏe thường xuyên, kiểm soát bệnh lý nền chặt chẽ.

Thói quen ăn uống, sinh hoạt

Chế độ ăn uống và sinh hoạt có tác động sâu sắc đến quá trình hình thành tinh thể urat. Nếu người bệnh ăn nhiều các loại thực phẩm giàu purin sẽ khiến nồng độ acid uric tăng cao. Điều này sẽ càng kích thích các tinh thể urat hình thành nhanh.

Bên cạnh đó, thói quen lười vận động, sinh hoạt không khoa học, công việc áp lực, stress… cũng khiến cho quá trình hình thành tinh thể urat diễn ra nhanh hơn.

Thói quen ăn uống không hợp lý có thể làm gia tăng hình thành tinh thể urat

>>> XEM THÊM: 5 dấu hiệu bệnh gút bạn nên biết

Cách phát hiện tinh thể urat và chẩn đoán bệnh gout

Để phát hiện các tinh thể urat đồng thời chẩn đoán chính xác bệnh gout, người bệnh cần phải thực hiện xét nghiệm dịch khớp. Phương pháp này giúp xác định mức độ tổn thương của các khớp, từ đó có những biện pháp điều trị phù hợp.

Quy trình xét nghiệm dịch khớp như sau:

• Kỹ thuật viên tiến hành chọc hút dịch khớp để lấy mẫu xét nghiệm.
• Phân tích dịch khớp: Dịch khớp người bình thường trong suốt hoặc không màu. Trường hợp bị viêm khớp, dịch có màu đục hoặc vàng vì có thể lẫn mủ, máu. Người bệnh được chẩn đoán mắc bệnh gout khi dịch khớp có tinh thể urat màu trắng, hình kim sắc nhọn.

Cần thực hiện xét nghiệm dịch khớp để tìm tinh thể urat

Cách điều trị gout, ngăn ngừa tinh thể urat hình thành

Các tinh thể urat khi hình thành có thể gây nhiều biến chứng nặng nề trên khớp, thận và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người bệnh. Do đó, cần phải có những biện pháp kịp thời để hạn chế tình trạng bệnh gout tiến triển, cụ thể như:

Hạn chế acid uric được tạo ra

• Cắt giảm các loại thực phẩm giàu purin ra khỏi thực đơn như thịt bò, thịt trâu, hải sản (cá trích, cá cơm, tôm, cua,...); hạn chế đồ uống có cồn như bia rượu. 
• Tăng cường bổ sung rau xanh, hoa quả tươi, các loại hạt... vào trong chế độ ăn hàng ngày. Thay thế protein động vật thành thực vật để giảm tổng hợp acid uric máu.
• Sử dụng thuốc giảm tổng hợp acid uric: Đây là nhóm thuốc có khả năng ức chế enzyme xanthine oxidase tham gia vào quá trình tổng hợp acid uric. Nhờ vậy, nồng độ acid uric máu được kiểm soát, giảm nguy cơ hình thành tinh thể urat. Một số thuốc phổ biến thuộc nhóm này như allopurinol, febuxostat...

Bổ sung rau xanh, hoa quả tươi giúp hạn chế hình thành tinh thể urat

Tăng cường thải trừ acid uric 

Một số cách giúp tăng thải trừ acid uric máu hiệu quả và có thể áp dụng ngay tại nhà như:

• Uống nhiều nước, trung bình từ 1,5-2 lít mỗi ngày sẽ giúp tăng thải trừ acid uric ra khỏi cơ thể.
• Sử dụng huốc tăng thải trừ acid uric: Đây là nhóm thuốc có khả năng tăng cường đào thải acid uric qua đường tiểu. Tuy nhiên, nhóm thuốc này chống chỉ định cho người đang gặp phải các vấn đề như sỏi thận, suy thận... Một số thuốc phổ biến thuộc nhóm này như probenecid, sulfinpyrazon, benzbriodaron…

Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hạn chế nguy cơ gặp tác dụng phụ

Sử dụng thảo dược hỗ trợ giảm acid uric máu, tăng cường chức năng gan thận

Hiện nay, nhiều người bệnh có xu hướng lựa chọn thảo dược để hỗ trợ loại bỏ tinh thể urat, tăng cường hiệu quả điều trị bệnh gout. Một số thảo dược có thể kể đến như trạch tả, ba kích, nhàu, hoàng bá... có khả năng hỗ trợ đào thải acid uric nhanh chóng, ngăn ngừa quá trình hình thành tinh thể urat và hạn chế các biến chứng gout hiệu quả. 

Các thảo dược này không chỉ được sử dụng trong các bài thuốc dân gian mà nhiều nghiên cứu hiện nay cũng đã chứng minh hiệu quả hỗ trợ điều trị gout của chúng. Do đó, để thuận tiện hơn trong quá trình sử dụng, người bệnh có thể lựa chọn các sản phẩm hỗ trợ chứa những thảo dược kể trên để hỗ trợ giảm acid uric máu, giảm sưng đau khớp do gout và tăng cường chức năng gan, thận.

Trạch tả - Thảo dược hỗ trợ điều trị gout, ngăn ngừa tinh thể urat hình thành

Tinh thể urat hình thành ở người bệnh gout có thể làm ảnh hưởng nhiều khả năng đi lại, vận động. Do đó, để hạn chế bệnh gout tiến triển, người bệnh nên kết hợp nhiều phương pháp như điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, sử dụng thuốc theo chỉ định, kết hợp dùng thảo dược để có hiệu quả điều trị tốt nhất. Ngoài ra, nếu bạn có thắc mắc thêm về chủ đề tinh thể urat, hãy để lại câu hỏi bên dưới phần bình luận, chúng tôi sẽ giải đáp kịp thời.

Tài liệu tham khảo:

https://www.nhs.uk/conditions/gout/ 

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gout/diagnosis-treatment/drc-20372903