Thông tin về thuốc Dexamethasone và 4 lưu ý quan trọng khi sử dụng

Giới thiệu về thuốc Dexamethasone

Dexamethasone là thuốc kê đơn thuốc nhóm thuộc steroid (corticosteroid). Dexamethasone có tác dụng tương tự như một loại hormone tự nhiên do tuyến thượng thận sản xuất. Vì vậy nó sẽ được sử dụng trong trường hợp cơ thể bạn không tạo ra đủ hormone. 

Hiện nay ngoài thương hiệu Dectancyl, thuốc Dexamethasone còn được sản xuất và phân phối dưới nhiều tên biệt dược khác như: Decadron, DexPak 6 DayTaperpak, Hemady. Tuy nhiên bài viết này sẽ chỉ tập trung vào một loại Dexamethasone dưới dạng biệt dược Dectancyl.

Thuốc được công ty Roussel Việt Nam sản xuất dưới dạng viên nén với hàm lượng 0.5mg dexamethason acetat/ 1 viên. Hiện thuốc đang được bán với giá 8.000 VNĐ/ hộp gồm 2 vỉ x 15 viên. Ngoài ra bạn cũng có thể sử dụng Dexamethasone dạng hỗn dịch uống do các công ty khác sản xuất.

Dexamethasone (Dectancyl) được sản xuất dưới dạng bào chế viên nén 

Tác dụng của thuốc Dexamethasone như thế nào?

Dexamethasone có khả năng gắn kết với thụ thể glucocorticoid làm ức chế quá trình phân bào của bạch cầu, giảm hoạt động và sự hình thành các yếu tố gây viêm khác như phospholipase A2, axit arachidonic, NF-Kappa B. Ngoài ra, Dexamethasone còn có tác dụng giảm tính thẩm thấu của mao mạch và sự di chuyển của bạch cầu trung tính cùng các tế bào lympho vào các khu vực đang bị viêm. 

Với cơ chế hoạt động trên, Dexamethasone thường được chỉ định cho người đang gặp tình trạng sau:

• Người đang gặp các bệnh về hô hấp như hen suyễn, viêm đường hô hấp, ho đờm, ho khan, viêm phế quản, viêm họng,...
• Người gặp các bệnh xương khớp như viêm khớp, thoái hóa khớp,...
• Người gặp tình trạng rối loạn dị ứng và các bệnh về da, mắt.
• Người rối loạn hệ thống miễn dịch, xảy ra các phản ứng sau truyền máu,...
• Dùng phối hợp với các phương pháp khác để điều trị phù não, sốc,...
• Dùng để dự phòng trong phẫu thuật khi lượng glucocorticoid dự trữ không đủ.
• Dùng để chẩn đoán hội chứng Cushing.
• Ngăn ngừa buồn nôn và nôn sau khi hóa trị ung thư.
• Ngoài ra gần đây, Dexamethasone cũng được sử dụng trong điều trị Covid-19 nhằm giảm tỷ lệ tử vong ở những người nhiễm bệnh.

Dexamethasone được sử dụng trong điều trị các bệnh hô hấp như hen suyễn, ho, viêm họng, viêm phế quản

Hướng dẫn sử dụng thuốc Dexamethasone đúng cách

Dexamethasone là thuốc kê đơn nên bạn cần sử dụng thuốc theo chỉ dẫn mà bác sĩ đã đưa ra. Hướng dẫn sử dụng dưới đây do nhà sản xuất cung cấp và chỉ mang tính tham khảo thêm.

Cách sử dụng và liều dùng 

Cách dùng thuốc theo các dạng bào chế như sau:

• Dạng viên nén: Dùng theo đường uống với một cốc nước đầy. Bạn có thể sử dụng thuốc với sữa hoặc thức ăn để giảm đau dạ dày. 
• Dạng hỗn dịch uống: Dùng theo đường uống. Sử dụng thiết bị y tế chuyên dụng để lấy lượng thuốc chính xác theo đơn thuốc được bác sĩ chỉ định.

Liều dùng Dexamethasone thay đổi theo từng bệnh lý và đối tượng sử dụng. Cụ thể như sau:

• Với người lớn (từ 18 tuổi trở lên): Sử dụng 0.5mg - 10mg/ngày, tối đa có thể sử dụng 16mg/ngày.
• Với trẻ em (từ 0-17 tuổi): Sử dụng liều ban đầu 0.02 - 0.3 mg/kg/ngày, sử dụng 3-4 lần/ngày. Liều dùng cụ thể sẽ được kê tùy theo tình trạng bệnh của trẻ.
• Với người cao tuổi (trên 65 tuổi): Sử dụng theo liều kê cụ thể của bác sĩ.

Xử lý khi bị quên liều/quá liều, ngưng liều

Trong trường hợp quên dùng hoặc không may sử dụng quá liều Dexamethasone, bạn nên bình tĩnh xử lý như sau:

Quên liều: Nếu bạn quên dùng thuốc, hãy đợi và sử dụng liều tiếp theo như lịch trình mà bác sĩ đã đề ra. Không sử dụng gấp đôi liều thuốc để tránh gặp phải các tác dụng phụ nguy hiểm. Để an toàn hơn, trước khi sử dụng thuốc này, bạn có thể hỏi bác sĩ về việc cần làm gì khi quên liều thuốc.

Quá liều: Sử dụng liều lượng Dexamethasone nhiều hơn mức cho phép trong thời gian dài có thể gây tình trạng mỏng da, da dễ bầm tím, dễ mọc mụn trứng cá, lông mặt, cơ thể dễ tích tụ mỡ, các vấn đề về kinh nguyệt hoặc giảm hứng thú tình dục. Bạn cần gọi ngay cho cơ sở y tế nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như loạn nhịp tim, co giật, phản ứng dị ứng nghiêm trọng như khó thở,...

Ngưng liều: Ngừng sử dụng thuốc đột ngột có thể khiến bạn gặp phải các tác dụng phụ như mệt mỏi, sốt, đau cơ, đau khớp,... Vì vậy bạn không tự ý ngừng dùng thuốc hoặc thay đổi liều lượng mà không có sự tư vấn của bác sĩ.

Sử dụng thuốc Dexamethasone đều đặn để duy trì hiệu quả điều trị 

>>> XEM THÊM: Cách dùng thuốc kháng sinh Augmentin đúng và đủ liều

Lưu ý vấn đề gì khi sử dụng Dexamethasone?

Dexamethasone được sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh. Tuy nhiên khi sử dụng thuốc bạn cần lưu ý những vấn đề sau.

Lưu ý về tác dụng phụ có thể xảy ra

Các tác dụng phụ có thể xảy ra sẽ tùy thuộc tình trạng bệnh cũng như thể trạng của mỗi người. Dưới đây là danh sách tác dụng phụ xếp theo mức nghiêm trọng: 

Tác dụng thường gặp, ít nghiêm trọng: Xảy ra ở 1 trong 100 người sử dụng thuốc.

• Tăng cân, sưng tấy, phù nề cơ thể.
• Buồn nôn và nôn.
• Hạ Kali trong máu, tăng đường huyết, huyết áp cao.
• Đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, lo lắng, khó ngủ.
• Thay đổi tâm trạng, thay đổi tính cách, trầm cảm nhẹ.

Các tác dụng phụ này thường nhẹ và sẽ biến mất sau vài ngày bạn sử dụng thuốc. Nếu chúng không biến mất hoặc phát triển nặng thêm thì bạn cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Tác dụng phụ nghiêm trọng:  

• Mệt mỏi, chóng mặt bất thường, mờ mắt, đau mắt,...
• Các vấn đề về tiêu hóa như có máu trong phân và nước tiểu, đau bụng, buồn nôn, nôn,...
• Các vấn đề về da như chảy máu, bầm tím, sưng tấy da khắp cơ thể,...
• Nhiễm trùng với các triệu chứng như sốt, đau cơ, đau khớp,...
• Các vấn đề về tâm thần nghiêm trọng như: Hưng phấn, khó ngủ, thay đổi tính cách, rối loạn tâm trạng, trầm cảm nặng,...
• Suy thượng thận với các triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, chóng mặt, da sẫm màu,...
• Suy tim với các triệu chứng khó thở, sưng chân, nhịp tim rối loạn,...
• Các vấn đề về xương như loãng xương, teo cơ hồi phục,...
• Các phản ứng dị ứng nghiêm trọng với triệu chứng sốt, khó thở, co giật,...
• Ảnh hưởng tới sự phát triển của trẻ em.

Khi gặp bất cứ triệu chứng nghiêm trọng nào kể trên, hãy liên lạc ngay với cơ sở y tế gần nhất để chữa trị. Ngoài ra, bạn có thể gặp phải các tác dụng phụ khác không được liệt kê trong danh sách này. Hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn đầy đủ.

Lưu ý về đối tượng cần thận trọng khi dùng Dexamethasone

Những đối tượng sau đây không sử dụng Dexamethasone:

• Người dị ứng với Dexamethasone hoặc mẫn cảm với bất cứ thành phần nào khác.
• Người nhiễm nấm ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể.
• Người mắc bệnh sốt rét thể não.
• Người nhiễm khuẩn lao, lậu khiến khớp bị hủy hoại nặng.
• Người gặp tình trạng nhiễm khuẩn tại chỗ.
• Người đang mang thai không sử dụng Dexamethasone vì thuốc có thể khiến trẻ chậm phát triển.
• Phụ nữ cho con bú không dùng Dexamethasone vì thuốc có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng tới trẻ.

Những người cần thận trọng hỏi bác sĩ trước khi dùng Dexamethasone là:

• Người có vấn đề về gan, thận.
• Người có tiền sử mắc bệnh lao.
• Người có tiền sử các bệnh tâm thần hoặc tiền sử gia đình đã từng mắc bệnh về tâm thần, người bị động kinh.
• Người bị cao huyết áp, suy tim, đau tim, tiểu đường.
• Người bị loãng xương, rối loạn cơ.
• Người bị bệnh về mắt như tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể,...
• Người gặp vấn đề về tuyến giáp như suy giáp, tuyến giáp kém hoạt động,...
• Người đang gặp các bệnh gây nhiễm trùng, chảy máu như loét dạ dày, các vết thương chưa lành,...
• Người sắp tiêm phòng hoặc mới tiêm phòng các loại vắc-xin trong thời gian gần đây.

Người đang gặp tình trạng nhiễm trùng nên thận trọng khi sử dụng Dexamethasone

Lưu ý về tương tác thuốc của Dexamethasone

Dexamethasone có thể tương tác với các loại thuốc, vitamin hoặc sản phẩm hỗ trợ mà bạn đang sử dụng. Hãy báo cho bác sĩ tất cả các loại thuốc mà bạn đang dùng, đặc biệt nếu chúng nằm trong danh sách dưới đây:

• Thuốc kháng sinh như erythromycin, thuốc chống nấm như ketoconazole, itraconazole, posaconazole,... dùng chung với Dexamethasone sẽ làm tăng lượng Dexamethasone khiến nguy cơ xảy ra tác dụng phụ gia tăng.
• Thuốc làm loãng máu như warfarin, apixaban,... dùng chung với Dexamethasone làm gia tăng nguy cơ chảy máu, tăng nguy cơ đông máu gây đột quỵ.
• Thuốc giảm cholesterol như cholestyramine, colesevelam, colestipol,... kết hợp với Dexamethasone sẽ làm giảm hiệu quả hấp thu Dexamethasone.
• Thuốc hội chứng Cushing như aminoglutethimide dùng chung với Dexamethasone sẽ làm giảm lượng Dexamethasone trong cơ thể.
• Thuốc tiểu đường như pramlintide, liraglutide, insulin,... dùng chung với Dexamethasone có thể làm tăng lượng đường có trong máu.
• Thuốc lợi tiểu như bumetanide, furosemide,... dùng chung với Dexamethasone sẽ làm giảm nồng độ Kali trong máu và gây ra tác dụng phụ như suy nhược, mệt mỏi, loạn nhịp tim.
• Thuốc động kinh như phenytoin, fosphenytoin, phenobarbital,...  kết hợp với Dexamethasone có thể làm giảm hiệu quả của Dexamethasone.
• Thuốc tim như digoxin dùng chung với Dexamethasone có thể làm tăng nguy cơ loạn nhịp tim do nồng độ kali thấp.
• Thuốc nội tiết tố nữ, thuốc tránh thai sử dụng cùng Dexamethasone sẽ làm giảm lượng hormone trong cơ thể. 
• Thuốc điều trị HIV như atazanavir, darunavir, fosamprenavir,... sử dụng với Dexamethasone làm giảm nồng độ của chúng khiến việc điều trị HIV không đạt hiệu quả mong muốn.
• Thuốc chống viêm không steroid như aspirin, ibuprofen, indomethacin,... dùng chung với Dexamethasone sẽ làm tăng nguy cơ đau dạ dày.
• Thuốc trị lao như rifampicin, rifabutin, rifapentine,... sử dụng chung với Dexamethasone sẽ làm giảm mức Dexamethasone và khiến nó không hoạt động tốt.
• Các loại vắc-xin như vắc-xin bệnh sởi, quai bị, rubella, cúm, bệnh đậu mùa, thủy đậu, virus rota,... nên tránh tiêm cùng Dexamethasone vì thuốc sẽ làm suy yếu hệ thống miễn dịch khiến bạn không thể chống lại vắc-xin và có thể bị ốm.
• Thuốc thalidomide điều trị tổn thương da và u đa tủy khi dùng chung với Dexamethasone có thể gây hoại tử vùng da đang bị bệnh và có thể gây tử vong.
• Thuốc chống đào thải nội tạng như cyclosporine  dùng chung với Dexamethasone sẽ làm ức chế hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Lưu ý từ dược sĩ khi sử dụng Dexamethasone

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, các bác sĩ cũng có thể chỉ định bạn thực hiện các chế độ ăn đặc biệt nhằm gia tăng hiệu quả điều trị. Các chế độ ăn ít natri, giàu kali, ít muối hoặc giàu protein sẽ được hướng dẫn tùy theo tình trạng bệnh của bạn.

Ngoài ra, song song với việc sử dụng Dexamethasone, người bệnh nên kết hợp chế độ ăn uống lành mạnh và sử dụng thêm các loại thảo dược khác. Sự kết hợp này sẽ giúp thúc đẩy nhanh quá trình hồi phục bệnh.

Một số loại thảo dược bạn có thể tham khảo như Xạ đen, Xạ can, Nhũ hương, Bán biên liên, Tạo giác. Bạn cũng có thể dùng thêm các loại sản phẩm thảo dược giúp cải thiện tình trạng ho, đờm, khó thở có chứa thành phần Fibrolysin, Iod, Selen. Đây đều là những thảo dược, thành phần có tác dụng rất tốt, giúp cải thiện các triệu chứng của viêm phổi, viêm phế quản và nâng cao chức năng phổi, phế quản. Hơn nữa, Fibrolysin (là hỗn hợp muối kẽm gluconate và methylsulfonylmethane) đã được các nghiên cứu tại Hoa Kỳ và Úc năm 2017 chứng minh mang lại tác dụng chống xơ hóa, chống tái cấu trúc đường thở, giúp làm giảm triệu chứng viêm mạn tính ở phổi, đường hô hấp, tăng sức đề kháng, sức khỏe của phổi, phế quản.

Sản phẩm thảo dược giúp cải thiện triệu chứng ho, đờm, khó thở

Tạm kết

Trên đây là toàn bộ thông tin về thuốc Dexamethasone dùng để giảm sưng viêm ở một số bệnh như hen suyễn, viêm khớp, dị ứng nghiêm trọng, ung thư. Để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị tối đa, bạn cần dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ. 

Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo. Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào về việc sử dụng Dexamethasone, hãy liên hệ theo hotline 024. 38461530 - 028. 62647169 để được tư vấn nhanh chóng nhất. 

Tài liệu tham khảo:

https://www.drugs.com/dexamethasone.html#warnings

https://www.webmd.com/drugs/2/drug-1027-5021/dexamethasone-oral/dexamethasone-oral/details

https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a682792.html

https://www.nhs.uk/medicines/dexamethasone-tablets-and-liquid/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/322409#take-as-directed