Hen phế quản không thể chủ quan và cách phòng ngừa cho trẻ em

Hen phế quản là gì?

Hen phế quản là tình trạng đường thở bị viêm mạn tính gây sưng, phù nề,... khiến đường thở bị thu hẹp lại. Khi tiếp xúc với các tác nhân dị thường, tình trạng này sẽ trở nên tồi tệ hơn, gây ra phản ứng tắc nghẽn phế quản và gây hẹp đường hô hấp có phục hồi.

Hen phế quản ở trẻ chiếm tỷ lệ khoảng 8 - 12%, tập trung chủ yếu ở trẻ có độ tuổi từ 12 đến 13 và không có sự khác biệt đối với người lớn. Bệnh có thể gây ra các triệu chứng khó chịu và cản trở đến hoạt động sinh hoạt hàng ngày của trẻ như chơi, thể thao, học tập và giấc ngủ. 

Hen phế quản phổ biến ở trẻ em hơn so với người lớn

Nguyên nhân gây hen phế quản cho trẻ

Hiện nay nguyên nhân chính xác gây hen phế quản ở trẻ vẫn chưa được xác định. Hen phế quản ở trẻ có thể xảy ra bởi các nguyên nhân như: 

Tác nhân dị ứng

• Yếu tố môi trường: Bụi, bọ nhà, phấn hoa, vật nuôi, mốc, khói thuốc lá, than tổ ong,...
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thực phẩm như trứng, sữa bò, đậu nành, cá, tôm là nguy cơ gây hen phế quản.
• Mắc một số bệnh lý nhiễm khuẩn: viêm phổi, viêm phế quản, viêm xoang, viêm amidan,... hoặc một số bệnh liên quan đến dạ dày như trào ngược dạ dày thực quản, sốt, mất nước,...

Tác nhân không dị ứng

• Yếu tố di truyền: Bố hoặc mẹ của trẻ có tiền sử bị hen hoặc dị ứng.
• Tâm lý căng thẳng, rối loạn lo âu, sang chấn tâm lý,...

Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố nguy cơ cũng có thể là tác nhân gây ra bệnh hen phế quản ở trẻ em, bao gồm: 

• Khói thuốc lá: Tiếp xúc nhiều với khói thuốc khi còn nhỏ hoặc khi người mẹ đang mang thai.
• Di truyền: Bố mẹ hoặc người thân cận trong gia đình có người mắc hoặc có tiền sử bị hen phế quản.
• Môi trường: Trẻ tiếp xúc với hóa chất độc hại hoặc bụi công nghiệp trong môi trường sinh sống hoặc trong làm việc khi người mẹ đang mang thai.
• Bệnh hô hấp: Trẻ thường xuyên mắc các bệnh hô hấp từ khi còn nhỏ có nguy cơ cao bị hen phế quản.
• Giới tính: Theo nhiều chuyên gia đánh giá, tỷ lệ mắc hen phế quản ở trẻ là nữ cao hơn nam.

Khói thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây hen phế quản cho trẻ em

Làm sao để nhận biết trẻ bị hen phế quản

Các triệu chứng của bệnh hen suyễn ở mỗi trẻ sẽ khác nhau. Trẻ bị hen phế quản sẽ xuất hiện một số triệu chứng sau:

• Ho, các cơn ho kéo dài và có thể kèm theo đờm, đặc biệt là vào ban đêm hoặc sáng sớm. 
• Tiếng khò khè hay tiếng rít khi thở ra ở trẻ.
• Khó thở, đặc biệt khi trẻ nằm.
• Tức ngực, nặng ngực.
• Cảm thấy mệt mỏi và cần dừng lại lấy hơi khi hoạt động.
• Lồng ngực co rút khi chuyển động.

Bệnh hen suyễn ở trẻ không được kiểm soát kịp thời sẽ gây ra các vấn đề sau:

• Khó ngủ do khó thở, ho hoặc thở khò khè, thở rít 
• Viêm phế quản, viêm phổi sau khi có bệnh nhiễm trùng đường hô hấp.
• Khó khăn trong sinh hoạt như: Chơi, tập thể dục, học tập, giấc ngủ… do khó thở.
• Căng thẳng, lo lắng, mệt mỏi do tình trạng thiếu ngủ, ngủ kém.
• Chậm phát triển hoặc dậy thì.
• Những cơn ho hoặc thở khò khè nặng hơn khi bị cảm lạnh hoặc cúm.
• Cơn hen suyễn nghiêm trọng có thể gây ảnh hưởng tới tính mạng.

Trẻ em có thể chỉ có một trong các triệu chứng trên như ho kéo dài hay nghẹt thở. Các triệu chứng có thể xấu đi hoặc tốt hơn theo thời gian nếu có sự can thiệp kịp thời từ gia đình.

Triệu chứng ho của hen phế quản nặng hơn khi bị cảm lạnh hoặc cúm

Hen phế quản ở trẻ có nguy hiểm không?

Hen suyễn nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho trẻ. Những biến chứng này có thể xảy ra tức thì hoặc xảy ra sau một thời gian bị hen phế quản.

Biến chứng tức thì có thể xảy ra

• Xẹp phổi: Tỷ lệ trẻ nhập viện bị xẹp phổi khi bị hen phế quản tương đối nhiều, biến chứng này gây khó khăn cho quá trình hô hấp của trẻ.
• Giãn phế nang đa tiểu thùy: Tình trạng giảm đàn hồi của các phế nang gây khó khăn cho quá trình hô hấp của trẻ.
• Tràn khí màng phổi: Hen suyễn làm cho phế nang bị giãn rộng và không có đủ máu để nuôi cơ thể, áp lực do đó tăng lên gây vỡ phế nang, tràn màng phổi khi các cơn ho hen ập đến.
• Suy hô hấp: Khi các cơn hen kéo dài, khó thở liên tục, tím tái, nhợt nhạt, lúc này trẻ luôn cần máy trợ thở. Nếu không hỗ trợ kịp thời có thể dẫn đến tử vong .
• Ngừng hô hấp, tổn thương não: Cơn hen phế quản kéo dài gây thiếu oxy lên não, có thể khiến não hoạt động kém hoặc ngừng hoạt động.

Biến chứng tiến triển lâu dài của hen phế quản

Khi trẻ bị hen phế quản lâu dài gây ra biến chứng hen phế quản nặng và có thể gây biến dạng lồng ngực nếu trẻ bị hen từ lúc còn nhỏ. Bên cạnh đó, bệnh có thể gây ra biến chứng suy hô hấp mạn và có thể dẫn đến suy tim, tuy nhiên trường hợp này thường gặp ở hen phế quản của người lớn.

Trẻ có thể bị tổn thương não khi cơn hen phế quản kéo dài

Cách chữa hen phế quản cho trẻ hiệu quả

Điều trị hen phế quản ban đầu ở trẻ tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Mục đích của điều trị hen suyễn bao gồm việc chấm dứt cơn hen suyễn đang diễn ra và giảm thiểu tối đa sự tái phát.

Dùng thuốc trị hen phế quản cho trẻ

Các loại thuốc được chỉ định cho trẻ phụ thuộc vào tuổi tác, triệu chứng và tác nhân gây hen suyễn. Hầu hết các loại thuốc điều trị hen suyễn được dùng cho người lớn có mức độ an toàn khi dùng cho trẻ em. Tuy nhiên, liều lượng của thuốc sẽ được điều chỉnh theo độ tuổi và cân nặng của trẻ.

Cụ thể các loại thuốc thường được dùng để trị hen phế quản cho trẻ là:

• Thuốc kiểm soát cơn hen: Sử dụng chủ yếu dạng thuốc giãn phế quản có tác dụng kéo dài và thuốc kháng viêm corticoid. Tuy nhiên có nhiều ý kiến trái chiều khi sử dụng nhóm thuốc kháng viêm corticoid do một số tác dụng phụ tạm thời như khàn tiếng và tác dụng phụ toàn thân hiếm gặp. Điều này xảy ra khi sử dụng liều cao kéo dài.
• Thuốc cắt cơn dạng xịt và khí dung: Hai dạng này có tác dụng phụ ít gặp và không kéo dài như tim đập nhanh, run tay, hạ kali máu với tỉ lệ ít hơn nhiều so với dùng thuốc cùng loại đường uống. Để cắt cơn hen, người bệnh thường được sử dụng dạng thuốc giãn phế quản có tác dụng ngắn và thuốc kháng cholinergic ở dạng xịt hoặc khí dung.

Sử dụng thuốc dạng xịt để cắt cơn hen phế quản cho trẻ

Bên cạnh đó, khi trẻ có các triệu chứng ho khan, ho có đờm, viêm phế quản, viêm phổi, bố mẹ có thể sử dụng sản phẩm từ thiên nhiên có thành phần chính là Fibrolysin - hỗn hợp muối kẽm gluconate và methylsulfonylmethane. Thành phần Fibrolysin giúp trẻ cải thiện các tình trạng ho khan, ho có đờm, viêm phế quản, viêm phổi và giúp đường thở thông khí. Hơn nữa, Fibrolysin đã được các nghiên cứu tại Hoa Kỳ và Úc năm 2017 chứng minh mang lại tác dụng chống xơ hóa, chống tái cấu trúc đường thở, giúp làm giảm triệu chứng viêm mạn tính ở phổi, đường hô hấp, tăng sức đề kháng, sức khỏe của phổi, phế quản.

>>> XEM THÊM: Hướng dẫn sử dụng thuốc trị hen suyễn Theostat

Tránh xa các yếu tố nguy cơ

Để các cơn hen phế quản không diễn biến nghiêm trọng, bố mẹ cần hạn chế trẻ tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ gây cơn hen như: 

• Để con tránh xa khói thuốc lá, đặc biệt trong không gian kín như nhà và xe hơi.
• Không nuôi động vật trong nhà, phòng ngủ của trẻ. Nếu có nuôi động vật, hãy sử dụng dụng cụ lọc không khí để loại bỏ các chất gây dị ứng như lông động vật.
• Làm sạch giường, thảm và đồ chơi của trẻ thường xuyên để loại bỏ các bụi bẩn, vi khuẩn.
• Không sử dụng các dung dịch tẩy rửa hoặc nến có mùi thơm gây khó chịu, kích ứng với trẻ.
• Sử dụng thiết bị lọc không khí để loại bỏ các không khí bụi bẩn gây hại cho sức khỏe hen phế quản của trẻ.
• Tập thể dục đúng cách: Bố mẹ hãy cho trẻ dùng dụng cụ hỗ trợ thở trước 20 phút tập để giữ đường thở luôn mở. Lựa chọn những bài tập nhẹ nhàng, không quá sức của trẻ.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý cho trẻ để bổ sung dinh dưỡng đầy đủ và có mức cân nặng hợp lý.

Bổ sung dinh dưỡng giúp trẻ tránh xa các nguy cơ gây hen phế quản

Cách sơ cứu cho trẻ em khi lên cơn hen phế quản

Các cơn hen cấp tính rất nguy hiểm đối với trẻ em nếu không được sơ cứu kịp thời. Với những trẻ lên cơn hen cấp tính, bố mẹ cần sơ cứu ngay theo các bước sau:

Bước 1: Đưa trẻ ra khỏi tác nhân kích động cơn hen và đặt trẻ ở nơi thông thoáng, không tập trung đông người quanh trẻ để tránh thiếu oxy.

Bước 2: Làm ấm cơ thể của trẻ, không sử dụng điều hòa và quạt ẩm.

Bước 3: Đỡ trẻ ngồi dậy hoặc nằm kê cao nửa người trên giường để giúp trẻ dễ thở hơn. Lưu ý không xoa hay vuốt ngực khi trẻ đang lên cơn hen vì điều này càng khiến khó thở và tức ngực hơn.

Bước 4: Sử dụng thuốc điều trị hen dạng xịt, tác dụng nhanh giúp cắt cơn hen. Nên xịt 2 lần cho trẻ, mỗi lần cách nhau 20 phút để cắt cơn hen hiệu quả nhất.

Bước 5: Nếu trẻ còn khó thở khi ngồi nghỉ, không nói được nguyên câu, thở dốc thì cơn hen đã trở nặng. Bố mẹ cần xịt ngay thuốc cắt cơn và đưa trẻ đến bệnh viện gần nhất.

Bước 6: Nếu trẻ bắt đầu tím tái, lú lẫn, vã mồ hôi, không thể nói chuyện được thì cơn hen bắt đầu đe dọa tính mạng. Lúc này bố mẹ cần gọi ngay cấp cứu và xịt thuốc cắt cơn hen trong quá trình chờ đợi cấp cứu.

Làm sao để hen phế quản của trẻ không tái phát 

Hiện nay hen phế quản chưa được điều trị dứt điểm nhưng bố mẹ hoàn toàn có thể ngăn ngừa tái phát hen ở trẻ. Bố mẹ có thể áp dụng những cách sau để hạn chế những cơn hen phế quản cho trẻ:

Uống thuốc theo quy định

Bệnh hen phế quản ở trẻ em có thể khởi phát nếu trẻ sử dụng thuốc không đúng cách. Bên cạnh đó một số loại thuốc có thể là nguy cơ gây ra những cơn hen cấp tính như aspirin, naproxen,... Vì vậy, bố mẹ cần sử dụng thuốc điều trị hen cho trẻ theo đúng chỉ định phác đồ của bác sĩ. Không được tự ý đổi thuốc, ngay cả khi bệnh hen suyễn của trẻ có vẻ đang được cải thiện.

Uống thuốc đúng quy định để phòng ngừa cơn hen phế quản tái phát

Chế độ ăn cho trẻ hợp lý 

Để chống lại các tác nhân nguy cơ, trẻ cần có cơ thể khỏe mạnh. Vậy trẻ mắc hen phế quản cần ăn và kiêng những thực phẩm gì ?

Thực phẩm nên ăn:

Trẻ cần được bổ sung các chất dinh dưỡng qua các bữa ăn hàng ngày, bao gồm:

• Trái cây giàu vitamin C: Cam, chanh bưởi, kiwi,...
• Đồ ăn giàu vitamin E: Dầu oliu, hướng dương,...
• Rau xanh và các loại đậu: Đậu đỏ, đậu đen, đậu xanh,...
• Thực phẩm giàu omega - 3: Cá hồi, cá ngừ, hạt, dầu omega - 3,...

Thực phẩm nên kiêng:

Bố mẹ nên kiêng cho trẻ bị hen phế quản một số thực phẩm sau:

• Thực phẩm gây dị ứng: Một số thực phẩm gây kích ứng như hải sản, tôm, cua, cá,...
• Đồ ăn mặn: Thực phẩm chế biến nhiều muối.
• Đồ uống chứa chất kích thích: rượu, bia, cafe, thuốc lá,...

Luyện tập cùng trẻ

Tập luyện thể dục thường xuyên cũng là cách nâng cao sức khỏe và phòng ngừa bệnh hen phế quản ở trẻ em. Tuy nhiên, chỉ nên tập cho trẻ những bài tập nhẹ nhàng và không nên tập luyện lâu ngoài trời lạnh. Bố mẹ nên tập luyện cùng trẻ con để can thiệp kịp thời nếu xảy ra những cơn hen cấp tính.

Tiêm phòng cho trẻ

Cúm và viêm phổi là yếu tố nguy cơ gây ra những cơn hen cho trẻ. Do vậy, trẻ em nên tiêm vắc xin phòng ngừa cúm và viêm phổi mỗi năm để giảm nguy cơ các cơn hen cấp tính.

Tiêm phòng cúm để ngăn ngừa tác nhân gây hen phế quản

Tóm lại, hen phế quản ở trẻ là bệnh không thể chủ quan và cần điều trị sớm để cải thiện tình trạng bệnh. Hãy tìm hiểu thông tin bên trên để có phương pháp điều trị và phòng ngừa hen phế quản cho con của bạn. Ngoài ra, có thể cải thiện các triệu chứng ho khan, ho có đờm, viêm phế quản, viêm phổi bằng sản phẩm từ thiên nhiên có thành phần chính là Fibrolysin.

Nếu có bất kỳ thắc mắc gì liên quan đến bệnh lý hen phế quản ở trẻ, xin vui lòng liên hệ đến hotline 024. 38461530 - 028. 62647169 để được tư vấn.

Tài liệu tham khảo

https://www.webmd.com/asthma/children-asthma

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/symptoms-causes/syc-20369653

https://www.nhs.uk/conditions/asthma/

https://www.healthline.com/health/asthma